در عید نوروز هدیه‌ای خدمت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) آوردند. حضرت پرسید: این چیست؟ عرض کردند:‌ای امیرالمؤمنین! امروز نوروز است. امام (علیه‌السلام) فرمود: هر روزمان را نوروز کنید امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: نوروز ما، هر روز است :

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: چون عید نوروز فرا رسد، بدن خود را بشوی و پاکیزه‌ترین جامه‌هایت را بپوش و با خوشبوترین عطرها خودت را معطّر کن و در آن روز روزه باش. (8) در کتاب مفاتیح الجنان در اعمال عید نوروز چنین آمده است: چون نوروز شود غسل کن و پاکیزه‌ترین جامه‌های خود را بپوش و به بهترین بوهای خوش خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار و چهار رکعت نماز بخوان (هر دو رکعت به یک سلام). بدین گونه: در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره «انا انزلناه» را بخوان. در رکعت دوم بعد از حمد دو مرتبه سوره «قل یا ایها الکافرون» بخوان. در رکعت سوم بعد از حمد ده مرتبه سوره «قل هو الله احد» را بخوان. در رکعت چهارم بعد از حمد ده مرتبه سوره «قل اعوذ به رب الفلق» را بخوان. بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ صَلِّ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ اللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتَّی لَا أَشْکُرَ أَحَداً غَیْرَکَ وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلَا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَلَا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتَّی لَا أَتَکَلَّفَ مَا لَا أَحْتَاجُ إِلَیْهِ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ.» ترجمه متن عربی: «بار خدایا بر محمد و آل محمد، اوصیاء پسندیده رحمت فرست و هم بر همه‌ی پیامبران و فرستادگانت، بهترین رحمت‌هایت و برکت ده بر ایشان بهترین برکاتت و بر جسم و جانشان رحمت فرست. بار خدایا! بر محمد و آل محمد برکت ده و به ما در این روزی که برترینش دادی و گرامیش نمودی و شرافت و بزرگی‌اش بخشیدی برکت ده، بار خدایا! مرا در آنچه در آن بر من انعام کردی برکت ببخش تا به غیر از تو دیگری را سپاس نکنیم و در روزیم گشایش و وسعت ده‌ای صاحب جلال و بزرگواری، بار خدایا هر چه از من نهان باشد پس کمک و نگداری تو از من نهان مباد و هر چیز را گم کنم پس مبادا گمم کنی یاریت را تا به رنج و زحمت نیفتم برای آنچه محتاج آن نیستم‌ای صاحب جلال و بزرگواری».
امام سجاد (علیه‌السلام) به فرزندش وصیت می‌فرماید: «ایّاک و مصاحبه القاطع لرحمه، فانی وجدته ملعوناً فی کتاب الله» ازدوستی و مصاحبت با کسانی که قطع رحم می‌کنند بپرهیز، زیرا من در قرآن، آن‌ها را ملعون یافتم. (9) برای اینکه بحث بهتر برای خواننده‌ی گرامی روشن شود ابتدا به تعریف واژه‌ی صله رحم می‌پردازیم و بعد به بیان روایات در این زمینه صله‌ی رحم یعنی: مشارکت و مددکاری به خویشان با مال مقام و آبرو و سایر امکانات و خیرات در اختیار، احسان و نیکی به اقارب به نسبت حق و قربی که دارند، حفظ و تقویت همه‌ی ارتباطات لازم بین خویشان و دیدار آنان. رحم به هر کسی گفته می‌شود که عرفاً جزء منسوبین و بستگان انسان به حساب می‌آید و صله: هر چیزی که احسان در حق آن‌ها حساب می‌شود.

اقسام صله‌ی رحم: :
(1) - صله‌ی رحم به مال (لباس، مسکن، خوارک) (2) - صله‌ی رحم به آبرو و دفاع از خویشاوندان. (3) - صله‌ی رحم با زیارت و دیدار. حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: صله‌ی رحم کنید اگر چه به یک سلام باشد. در قرآن کریم 12 آیه درباره‌ی صله‌ی رحم ذکر شده و نیز در سه مورد قاطعین رحم لعنت شده‌اند که عبارتند از: سوره رعد آیه 25؛ سوره محمد/ 22 و 23؛ بقره/ 27؛ در میزان الحکمه 43 روایت، در غررالحکم و دررالکلم 36 روایت و در بحار جلد 74، صد و ده روایت روایاتی در این موضوع آمده است. بیان این عبارات فقط به عنوان مقدمه‌ای است برای اهمیت موضوع (صله‌ی رحم) در نوروز. در ادامه به ذکر چند آیه از قرآن می‌پردازیم تا بحث خود را با کلام نورانی حضرت حق مزیّن کنیم: «وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیْکُمْ رَقیباً» (10) [بترسید از آن خدایی که به نام او از یکدیگر مسئلت و درخواست می‌کنید و درباره‌ی ارحام کوتاهی نکنید که خدا مراقب اعمال شماست]. «فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ * أُولئِکَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمی أَبْصارَهُم» (11) [اگر (از این دستورها) روی گردان شوید یا جز این انتظار می‌رود که در زمین فساد و قطع پیوند خویشاوندی کنید؟ آن‌ها کسانی هستند که خداوند از رحمت خویش دورشان ساخته، گوشهایشان را کر و چشم‌هایشان را کور کرده است. ] «وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ بِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی ...» (12) [خدای یکتا را بپرستید و چیزی را برای او شریک قرار ندهید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان نیکی کنید.] «وَ الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ» (13) [و آنان که می‌شکنند پیمان خدا را پس از بستن و قطع می‌کنند پیوندهایی را که خدا بهاستحکام آن دستور داده و تبهکاری می‌کنند در زمین، لعنت خدا برای ایشان است و بدی آن سرای.]

روایاتی جالب و خواندنی در باب صله‌ی رحم

امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: در کتاب علی (علیه‌السلام) سه خصلت آمده که تا صاحبشان پیامد تلخ آن را نبیند نمی‌میرد: ستم، قطع رحم و سوگند دروغی که به سبب آن به جنگ خدا برود و همانا شتابان‌ترین اطاعت از جهت پاداش صله‌ی رحم است. همانا مردمی گناهکارند ولی با هم صله‌ی رحم می‌کنند و آنگاه مالشان رشد کرده، ثروتشان بسیار می‌شود و سوگند دروغ و قطع رحم سرزمین‌ها را از اهل آن خالی می‌کند و خویشاوندی را از جا بر می‌کند و همانان از قطع رحم، بریده شدن نسل است. (14) امام صادق (علیه‌السلام) از پدرش حکایت کرده که فرمود: پدرک علی بن الحسین – درود خدا بر آن دو باد- به من فرمود: پسرم! به پنج کس توجه نکن و با آنان همراه، هم سخن و رفیق راه مشو! عرض کردم: پدر جان! آن‌ها کیستند؟ فرمود: از همراهی با دروغگو دوری کن، زیرا او به مانند سرابی باشد که دور را به تو نزدیک و نزدیک را به تو دور سازد. از همراهی بد کار (فاسق) بر کنار باش؛ چون تو را به لقمه‌ای خوراکی یا کمتر از آن بفروشد. از همراهی با خسیس هم برحذر باش؛ چرا که تو را از یاری با دارایی‌اش فرو گذارد آن گاه که بدان سخت نیازمندی. ازدوستی با نابخرد دوری کن زیرا می‌خواهد به تو سود برساند، زیانت می‌دهد. مبادا با کسی که قطع رحم می‌کند دوستی نمایی که او را در کتاب خداوند بزرگ و گراهی در سه جا یافتم که لعن شده است. (رعد/25؛ محمد/22 و 23؛ بقره /27) (15) امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: چیزی سراغ ندارم که به مانند صله‌ی رحم عمر را افزونی بخشد تا این که اجل شخص سه سال دیگر است پس صله‌ی رحم می‌کند و خداوند به عمرش سی سال می‌افزاید پس اجل او سی و سه سال دیگر قرار داده می‌شود و گاهی هم اجل شخص سی و سه سال است او قطع رحم می‌کند پس سنش به سه سال کم می‌شود. (16) امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: به دستگیری و دیدار فامیلان خود بشتاب گر چه با تقدیم جرعه‌ای از آب باشد، برترین صله رحم آن است که از آزار فامیل خود خودداری کنی. (17) حضرت علی (علیه‌السلام) فرمود: کسی که داشتنِ یک خصلت را تضمین کند من چهار خصلت را در او تضمین می‌کنم. کسی که صله‌ی رحم را در زندگی داشته باشد من دوستی فامیل، فراوانی اموال، طول عمر و دخول در بهشت را برای او تضمین می‌کنم. (18) پیامبر اکرم (ص) فرمودند: به حاضران از امت و نیز به آیندگان از امت وصیت می‌کنم که صله‌ی رحم را ترک نکنند گرچه مستلزم پیمودن یک سال راه باشد و این عمل از دین است. (19) زشت‌ترین گناهان قطع رحم و عقوق (یعنی بد سلوکی با پدر و مادر و خویشان) است. (20) ایمان به خدا نیاورده کسی که رحم خود را قطع کند. (21) گناه تراشی (و به دروغ کسی را متهم به گناه کردن) نخستین مرحله‌ی بریدن پیوند دوستی یا قطع رحم است. (22) برترین صفات خوب پیوند با کسانی است که با شما قطع رابطه نموده‌اند و بخشش به کسی که تو را محروم نموده است و گذشت از کسی که به تو ستم روا داشته است. (23) علامه مجلسی به دنبال آیه‌ی «وَ یَقطَعونَ ما اَمَرَاللهُ بهِ اَن یُوصَلَ» یک صد و دوه حدیث درباره اهیمت صله‌ی رحم، بیان نموده و آن‌ها را مورد بحث قرار داده است. (بحارالانوار/ج 71/ ص 87) ما در اینجا برخی از نکات جالبی را که در آن روایات آمده نقل می‌کنیم: با بستگان خود دیدار داشته باشید، هر چند در حد نوشاندن آبی باشد. صله‌ی رحم عمر را زیاد و فقر را دور می‌سازد، با صله‌ی رحم، رزق توسعه می‌یابد. بهترین قدم‌ها، قدمی است که برای صله‌ی رحم و دیدار اقوام برداشته می‌شود. به سراغ بستگان بروید، گر چه آن‌ها بی‌اعتنایی کنند. صله‌ی رحم کنید هر چند فامیل از نیکان نباشد. صله‌ی رحم کنید، گر چه با سلام کردن باشد. صله‌ی رحم، مرگ و حساب روز قیامت را آسان می‌کند. بویی از بهشت نصیب شخص قاطع رحم نمی‌شود. صله‌ی رحم باعث تزکیه عمل و رشد اموال می‌شود. کمک به افمیل، بیست و چهار برابر به دیگران پاداش دارد. صله‌ی رحم کنید، گرچه یک سال راه بروید. نکات پایانی که در این بحث وجود دارد: ادای حقوق دارای مراتب و مراحلی است: اول حق خداوند، سپس والدین، سپس خویشاوندان، سپس یتیمان که کمبود محبت دارند و آن گاه مساکین که کمبود مادیات دارند. خویشاوندان اگر چه کافر باشند باید مورد محبت و لطف قرار گیرند. صله‌ی رحم واجب است گر چه بعد مکان وجود داشته باشد و گاهی تا سی سال طول عمر را زیاد می‌کند. قطع رحم از گناهان کبیره‌ای است که موجب عذاب آخرت و بلاهای دنیایی است. در روایات بعضاً از قطع رحم تعبیر به (حالقه) شده یعنی چیزی که سبب هلاکت و مرگ می‌باشد. رعایت حقوق خانواده و خویشاوندان، لازمه‌ی تقواست. خویشاوندان به گردن ما حق دارند و ما منتی بر آنان نداریم.